همه‌آدم‌های که شبکه‌ی فامیلی، قبیله‌یی، دوستی یا کاری را ما می‌سازند، برای ما، به‌یک‌اندازه مهم نیستند. برعلاوه، این میزانِ اهمیت می‌تواند در زمان‌های مختلف متفاوت باشد.
ممکن است امروز من برای تو مهم باشم، فردا نه. تو، امروز شاید در بالاترین اولویتم قرار داشته باشی، فردا شاید در اولویت دوم و یا پایین‌تر. با این حال، بعضی آدم‌ها همیشه برای ما در بالاترین اولویت باقی می‌ماند، باید هم چنین باشد، و هر تلاشی در این رابطه – به‌فکرم – لازمی، اررزشمند، لذت‌بخش و ستودنی است.
گذشتن، فراموش کردن و در نظر نگرفتنِ رفتارِ ناشایسته‌ی آدم‌ها متناسب با دوری رابطه‌شان از ما است. همانطوریکه بیشترین احساس شادی و سپاسگزاری را از نزدیک‌ترین (مهترین) آدم‌های اطراف خود دریافت می‌کنیم؛ معمولاً از آنها زودتر دلخور می‌شویم و نیز، بیشترین بهانه‌ها را برای نزدیک‌ترین‌های آدم‌های شبکه‌ی ارتباطی خود می‌آوریم. این چیزها در سبک زندگی جدید پُررنگ‌تر شده است؛ درحالی‌که در دنیای قدیم متفاوت‌تر بود.
زندگی در دنیای شکار و کشاورزی/زراعت و حتا تا همین چند قرن پیش بسیار ساده بود، و نقش‌های را که یک مرد یا زن می‌توانست عهده‌دار شود بسیار اندک: پدر، مادر، دهقان، خواهر، برادر، چوپان، … ابزار ارتباطی آن زمان هم کم بود و البته دارای سودمندی‌های خودش. کم‌کم صنعت و تکنالوژی به دنیای ما وارد شد.
دنیای پُر از نقش‌ها، ابزارها و امکانات
حالا هر مرد برعلاوه که همسر، برادر، فرزند و پدر است، ده‌ها نقش دیگر هم دارد که ممکن است در طول زمان دچار تغییر هم شود: مدیر، کارمند، موتروان/راننده، مسئول یک گروه اجتماعی، فعال شبکه‌های اجتماعی، نویسنده‌ی وبلاگ و ده‌ها مورد دیگر که تنها بخشی از این نقش‌ها را شامل می‌شود.
در حالی‌که در یک روز معمول زندگی قدیم، این امکان بسیار اندک بود که یک فرد، فردی بیگانه‌یی را ملاقات کند؛ بخش عمده‌ی ارتباطات محدود به همان شبکه‌ی کوچک فامیلی و مردم محل بود که اکثرِشان همدیگر را خوب می‌شناختند. اما در دنیای امروز، تعدد نقش‌ها و پیچیدگی ارتباطات، روابط را پیچیده‌تر از پیش کرده است.
اگر هوشیار نباشیم و اگر مسیرِ تغییر سبکِ زندگی قدیم به جدید را به صورت تدریجی نپیموده باشیم، تعدد نقش‌ها ممکن است از پایداری روابطِ نزدیک (دوستی، عاطفی، …) بکاهد، آنرا کوتاه نماید و شکننده سازد.
نه تنها تعدد نقش‌ها و پیچیدگی ارتباطات، بلکه ابزارها و امکانات تکنالوژیکی نیز به نوبه‌ی خود ضرباتی را به یال‌های روابط وارد می‌کنند، و خواسته یا نخواسته استحکامیت آن را کاهش می‌دهد. تکنالوژیِ که هر روز آپدیت تازه‌ی برای عرضه دارد.
هر آپدیت الزاماً برای ما سودمند نیست
فیس‌بوک حدود هر دو هفته آپدیت جدیدی برای اپلکیشن خود عرضه نموده و هر روز الگوریتم‌های خویش را توسعه می‌هد. توسعه الگوریتم‌ها و آپدیت اپلیکیشن و سرویس فیس‌بوک و سایر سرویس‌های مشابه، در اغلب موارد، پیش از اینکه هم‌جهت با منافع کاربران باشد، در جهت تأمین منافع و گسترش امپراطوری صاحبان آن است.
لحظه‌ی به این سوال بیندیشید: در مَسجنرها، چرا نمی‌توان دریافت گزارش دیده‌شدن پیام (seen) را غیر فعال کرد؟
درست است که من این حق را ندارم تا وضعیت گزارش تحویل پیام را برای مخاطبم غیر فعال نمایم؛ اما در مورد خودم چی؟ من نمی‌خواهم گزارش تحویل و seenشدن پیام را دریافت کنم. چرا گزینه‌ی برای غیرفعال نمودن آن در نظر گرفته نشده است؟
هرچه engagement بیشتر باشد، بهتر
یک بار بروید تنظیمات مَسِنجر فیس‌بوک و تمام نوتیفیکشن‌های آن را غیرفعال نمایید. نمی‌توانید؛ چرا؟ چون در تضاد با پالیسی خلقِ بیشترِ engagement است؛ زیرا حضورتان در فیس‌بوک هرچه بیشتر باشد، تبلیغات بیشتر خواهید دید، و بیشتر به‌نفعِ فیس‌بوک تمام می‌شود. گزارش دیده‌شدن پیام هم، هم‌جهت با این هدف است.
وقتی پیامی ارسال می‌شود، در مرحله‌ی اول گزارش ارسال را با علامت «یک‌تیک» می‌بینیم. در مرحله‌ی دوم منتظر گزارش دیده‌شدنِ پیام هستیم؛ چی وقت یک علامت «یک‌تیک» به «دو تیک» تبدیل می‌شود!
گزارش ارسال پیام درست؛ لااقل یکی (و شاید) تنها مزیت‌اش همین باشد که می‌فهمیم پیام ارسال شده است یا خیر. اما در مورد گزارش seenشدن پیام چی؟ آیا واقعاً به این گزارش ضرورت است؟ چی مزیت دارد؟ اگر هم مزیتی دارد، آیا در کل، وجود چنین سهولت/امکانی برای یک اپلیکیشن چنان ضروری است که حتا امکان غیرفعال نمودنِ آن نیز محدود شده باشد؟
چی به‌نفعِ من (ما) است؟
صاحبان فیس‌بوک، اینستاگرام، توییتر، یوتیوب و سایر سرویس‌های مشابه همیشه تلاش می‌نمایند تا مخاطبان‌شان را هرچه بیشتر درگیر خود (engagement) نمایند؛ تشویق می‌کنند تا هرچه زودتر برگردند به استفاده از سرویس‌شان. این تجارت‌شان است و تجارت بد نیست.
اما در طرف دیگر ما استیم، و بهتر است قبل از استفاده از سرویس و گزینه‌یی – مثلاً همین قابلیت seenشدن و گزارش تحویل پیام، لحظه‌یی – لااقل برای چند ثانیه – با خود بیندیشیم «آیا استفاده از این گزینه واقعاً به‌نفعِ من است؟» شاید در کوتاه‌مدت باشد، اما در میان‌مدت و بلند‌مدت چی؟
محیطی برای زندگی و کار بهترین محیط است؛ در جایی رشد و شکوفایی موج می‌زند که هرکس بتواند به‌نفعِ خودش فکر و اقدام کند.
… و البته، هنگامی که به نفع‌شان فکر می‌کنند توانایی این را داشته باشند تا اثر آن را در چی زمان و چی در مکان گسترده ببینند. آیا داشتن چنین توانایی ممکن است؟
نوشته مرتبط:۱. قدرتِ بی‌انتهایی تغییراتِ تدریجی: حالا احساس آزادی دارم (نکته درباره ترک اعتیاد دیجیتال)؛ و ۲. شرکت‌های بامر چیست؟ (سازکار شبکه‌های اجتماعی).
